મંગળવાર, 29 નવેમ્બર, 2011

ગઝલ-"વારતા"


શ્વાસની જલદ એવી સફર હતી,
વાયરો સળગશે ક્યાં ખબર હતી?

ઝાંઝવા પણ સરોવર મહીં મળ્યા,
પાળ બે એકલી તરબતર હતી,

હરઘડી સાચવ્યા ટોટકા ઘણા,
ખુદ મારી જ બૂરી નજર હતી,

ચોઘડીયા શુકનવંત પણ કિસ્મત?
એ મળ્યા તે ઘડી પણ કફર હતી,


વારતા છો ખુશી થી પતે બધી,
રહી અધૂરી ભલે મર્મ સભર હતી,


ગુરુવાર, 10 નવેમ્બર, 2011

બંદા


સિયામિઝ ટ્વીન્સ
બે ધડ-બે મન - એક વિચાર


બે પ્યાલા પીધા ગઝલે ને, ચંદા પણ એવા ખીલ્યા છે
મદ ઊતાર્યો આ ગઝલે ને, બંદા પણ એવા ખીલ્યા છે

નાતો ના કો' ગઝલે તો પણ ,દઈ તારા ગણવાનું ઓઠું,
દોડ્યો દિલ ચીંધ્યા મઝલે ને! ફંદા પણ એવા ખીલ્યા છે,

 કવિ ટેટો કુમળો, અટવાયો,કોશેટો કરમાશે જાણી,
ગઝલો નીતરતી વડલે ને,કંદા પણ એવા ખીલ્યા છે,

 ટીકાકારોની બેધારી ,અણઘડ થારે* શબ્દથડ વેર્યુ,
ગઝલોની ગાંઠ્યુ ઉકલે ને,રંધા પણ એવા ખીલ્યા છે,

 ક્યાં ભેળી આવે છે છેલ્લે, નફરત તોટો, પ્રેમે સરભર,
 ચાલ્યો બાંધી  સત્ત્વ ગઝલે ને,ધંધા પણ એવા ખીલ્યા છે...

એક ધડ- એક મન- એક વિચાર


બે પ્યાલા પીધા ગઝલે ને,
મદ ઊતાર્યો આ ગઝલે ને,

નાતો ના કો' ગઝલે તો પણ ,
દોડ્યો દિલ ચીંધ્યા મઝલે ને! 

 કવિ ટેટો કુમળો, અટવાયો,
ગઝલો નીતરતી વડલે ને, 

 ટીકાકારોની બેધારી ,
ગઝલોની ગાંઠ્યુ ઉકલે ને,

 ક્યાં ભેળી આવે છે છેલ્લે,
 ચાલ્યો બાંધી  સત્ત્વ ગઝલે ને...

બીજુ ધડ-બીજુ મન- એ જ વિચાર


ચંદા પણ એવા ખીલ્યા છે
બંદા પણ એવા ખીલ્યા છે

દઈ તારા ગણવાનું ઓઠું,
ફંદા પણ એવા ખીલ્યા છે,

કોશેટો કરમાશે જાણી,
કંદા પણ એવા ખીલ્યા છે,

અણઘડ થારે* શબ્દથડ વેર્યુ,
રંધા પણ એવા ખીલ્યા છે,

નફરત તોટો, પ્રેમે સરભર,
ધંધા પણ એવા ખીલ્યા છે.
-નરેશ સાબલપરા


*થાર= સુથાર


મંગળવાર, 8 નવેમ્બર, 2011

લ્હાય


એવી આભડી છે યાદ, વળગી ભૂલવાની લ્હાય,
આપી દે દવા એવી જ, ભાંગે ભૂલવાની લ્હાય,

ના ચુંબન તણી હો ભેટ,ના મીઠી નજર,આ રીત?
દેહે ક્યાં જળો ચોંટે, જિગરને ચૂસવાની લ્હાય,

નડતર છે મને મીંઢા પહાણા, તણખલાંની રાવ,
ઝાકળનેય ઉપડી પથ્થરને ઓગાળવાની લ્હાય,

દોડીને હરણ થાકે, ન પામે તોય એ દોડે જ,
જો એ થોભ્યું ને હાંફે હવે આ ઝાંઝવાની લ્હાય,

જાણ્યો તો નિખાલસ શેઠ શામળિયો,ઉગારે છે જ,
પણ તેનેય લાગી છે હવે  ભક્ત પરખવાની લ્હાય...

-નરેશ સાબલપરા 


મુક્તઝિબ બહેર -ગાગાગાલ


તારો બોલ-૨


પાણી ગયુ તાણી બોલ,
કાલે કર્યો તેં જુઠ્ઠો કોલ,
તમરુ લવી કાંઇ સાજ,
હાંસી કરે મારી આજ,

આજે એકલી છે છાંય,
જગમાં અન્ય ના દેખાય,
બીજે કર્યો ત્યારે વાસ,
ને મેં ત્યજી તારી આશ,

સુકુ થઈ ચુક્યુ ઘાસ,
મોતી નથી એકે પાસ,
પંખી ફર્યુ છે આકાશ,
રે! હું પડ્યો છું ઉદાસ,



મેં તો કરી હતી પહેલ,
આશાએ ચણવા મહેલ,
પંખીના કુણા દિલમાં ફાંસ ,
સાચા પ્રેમનો છે વાસ,


જુનુ પુષ્પ, જુઠ્ઠી વાસ,
જુઠ્ઠો પ્રેમનો આ વિશ્વાસ,
સાચો એક આ નિશ્વાસ,
જે છે હજી મારી પાસ,

હજુ સમરુ છું દિનરાત,
મુકુ જ્યારે છુપો નિઃશ્વાસ,
પંખી રખે ને દુભાય,
માળો મુકી ઉડી જાય,

ઉડીને રખે જુદા થાય,
પછી એકલું એ દુભાય,
તેનો ફરે નહી કોલ,
મીઠો કરે સદા કલ્લોલ..
-ભીખુભાઇ સાબલપરા

રવિવાર, 6 નવેમ્બર, 2011

ઘર


ટોડલે મોરલો દબાય ગયો,
મોભનો સાદ પણ રિબાય ગયો,

ઓસરી સૂમસામ થઇ સળગે,
વેગ નેવા તણો તણાય ગયો,

છાંયડીની સમજ ખરી ફળિયે,
વાંક તડકા તણો,છવાય ગયો,

સઘળુ વંડી જ છાવરે જગથી,
તોય ભંગાર વીખરાય ગયો,

રેત-પાયો ચણેલ, સારુ થયું,
ભોમ-ધબકાર ખમાય ગયો..
-નરેશ સાબલપરા

શનિવાર, 5 નવેમ્બર, 2011

પ્રતિગઝલ


બધા જેમ કહે છે તે જ બહાનું છે મારી પાસે 'નિજાનંદ'..'બેફામ'ની કોઇ રચનાને નિજાનંદ માટે પણ છંછેડવી એ માફી લાયક તો ન જ કહેવાય એ ખ્યાલ હોવા છતાં આ ભૂલ થઈ ગઈ..માફ કરજો..મક્તાને મૂળરૂપે રહેવા દીધો છે,...'બેફામ' ના 'મ' ને જો પારખી શકીશ તો મક્તા ના પ્રતિરૂપ પામવા લાયક બની શકીશ એવુ માનવું છે મારું..

માશુકે માંગણીઓ કરી એ પહેલા જ આ લાગણી મેં જલાવી દીધી
એમના મહેલ ને રોશની આપવા ઝૂંપડી પણ અમારી જલાવી દીધી..

આવશે પૂનમ બની કહ્યું જ્યાં તરત આભને ચાનક ચડી કાજળશી,
એક તો કંઈ સિતારા જ નહોતા ઊગ્યા,ને અમે પણ શમાઓ બુઝાવી દીધી

ઉઘડતી આંખના સોણલે નોતર્યા'તા, હજારો વિનવણી કરી કર જોડી
જ્યાં જરા ઊંઘમાં આંખ મીંચાઈ ગઇ, ત્યાં તરત તેગ એણે હુલાવી દીધી.

પારણે લક્ષણ દેખી ડર્યા સૌ,બચ્ચા ને હવે પાંખ ફૂટી હતી ઊંચેરી,
કોઈએ પીંજરાની વ્યવસ્થા કરી, કોઈએ જાળ રસ્તે બિછાવી દીધી..

અડચણો રાહમાં કાયમ મળે ફરક તો જરા એ જ કે એકલો હું ચાલ્યો,
ખુદ અમે તો ન પહોંચી શક્યા મંઝિલે, વાટ કિંતુ બીજાને બતાવી દીધી..


ક્યા નગરમાં વસ્યો શું ખબર,ચીસ હર એક પડઘાય છે બંધ દરવાજે ને,
કોઈએ જ્યાં અમસ્તું પૂછ્યું, ‘કેમ છો?’,એને આખી કહાણી સુણાવી દીધી...


કેમ આવા અમે અણસમજુ કે અદાથી મને જો કહ્યુ એમણે 'આ મારું',
સાચવી રાખવાની જે વસ્તુ હતી, એ જ વસ્તુ અમે તો લૂંટાવી દીધી...



જીવતાં જે ભરોસો હતો ઈશ પર, એ મર્યા બાદ ‘બેફામ’ સાચો પડ્યો,
જાત મારી ભલે મેં તરાવી નહીં, લાશ મારી પરંતુ તરાવી દીધી....

-નરેશ સાબલપરા






થાય સરખામણી તો ઊતરતા છીએ, તે છતાં આબરુંને દીપાવી દીધી,
એમના મહેલ ને રોશની આપવા ઝૂંપડી પણ અમારી જલાવી દીધી...

ઘોર અંધાર છે આખી અવની ઉપર, તો જરા દોષ એમાં અમારોય છે,
એક તો કંઈ સિતારા જ નહોતા ઊગ્યા, ને અમે પણ શમાઓ બુઝાવી દીધી...
આ જગતને અમારૂં જીવન બેઉમાં, જંગ જે કંઈ હતો, જાગૃતિનો હતો,
જ્યાં જરા ઊંઘમાં આંખ મીંચાઈ ગઇ, ત્યાં તરત તેગ એણે હુલાવી દીધી...
બીક એક જ બધાને હતી કે અમે, ક્યાંક પહોંચી ન જઈએ બુલંદી ઉપર,
કોઈએ પીંજરાની વ્યવસ્થા કરી, કોઈએ જાળ રસ્તે બિછાવી દીધી...
કોઈ અમને નડ્યા તો ઊભા રહી ગયા, પણ ઊભા રહી અમે કોઈ ને ના નડ્યા,
ખુદ અમે તો ન પહોંચી શક્યા મંઝિલે, વાટ કિંતુ બીજાને બતાવી દીધી...
કોણ જાણે હતી કેવી વર્ષો જૂની, જીંદગીમાં અસર એક તન્હાઈની,
કોઈએ જ્યાં અમસ્તું પૂછ્યું, ‘કેમ છો?’, એને આખી કહાણી સુણાવી દીધી...
દિલ જવા તો દીધું કોઈના હાથમાં, દિલ ગયા બાદ અમને ખરી જાણ થઈ,
સાચવી રાખવાની જે વસ્તુ હતી, એ જ વસ્તુ અમે તો લૂંટાવી દીધી...
જીવતાં જે ભરોસો હતો ઈશ પર, એ મર્યા બાદ ‘બેફામ’ સાચો પડ્યો,
જાત મારી ભલે મેં તરાવી નહીં, લાશ મારી પરંતુ તરાવી દીધી...
- બરકત વિરાણી 'બેફામ'

ગુરુવાર, 3 નવેમ્બર, 2011

તમે અમે



મહેલ કાંગરા તમે,
સહેજ પાંગળા અમે,

ઉઠેલ ઓરતાં તમે,
નિગાહ ચોળતાં અમે,

પહોર રાત'વા તમે,
લહેર ઝાંઝવા અમે,

ગુલાબ શૃંખલા તમે,
કટાર મેખલા અમે,

તમે,તમે જ છો તમે,
વહેમ આપના અમે;...

-નરેશ સાબલપરા

લગા લગા લગા લગા

બુધવાર, 2 નવેમ્બર, 2011

કાના મા'તર વગરની યાદ...


કાના મા'તર વગરની યાદ...


નયન વહન,ન પળભર શયન, 
સ્મરણ જ,સતત ભડભડ દહન,

અડગ ન ડગ,બસ થરથર કર,
દ્ર્ઢ હ્રદય પણ ધકધક ધડકન,

અકળ વદન, ન શબ્દ વગ,
પ્રશ્ન જ, શબ્દ બકબક સહન,

ગરમ અશક, અધર અડચણ,
મન જ,અવ્યય ચડભડ જલન,

અત્તર સમ મદન સભર મન,
સમય જ,સ્મરણ ટકટક ચલન...

-નરેશ સાબલપરા

जन गण मन..शायद जानते हो आप ये..


२६ दिसंबर १९११ के दिन कोंग्रेसके २७वें अधिवेशन के पहले दिन मंच से 'वंदे मातरम्'गीत से अधिवेशन का प्रारंभ हुआ। उसके बाद पहलीबार 'जन गण मन' का पठन भारतीय जनता के सामने हुआ। ये तो सर्वविदित बात है कि श्री रविन्द्रनाथ टागोरने इसकी रचना कि है। इसका इंग्लीश ट्रान्सलेशन भी उनकी कलमसे ही हुआ है।

मेरे जैसी नई पीढीको शायद यह ज्ञात नही होता कि हम जो सामन्यताः स्कूलों, कॉलेजो एवं समारंभों तथा राष्ट्रीय त्योहारों पे जो गायन एवं पठन करते है वो सिर्फ गीत का एक अंश ही है। पूर्ण गीत यहां प्रस्तुत कर रहा हुं शायद थोडा और नजदीक आ जाये हम भारतके। 

श्री सुभाषचंद्र बोझ ने आझादी से पहले ही 'आझाद हिन्द फौज'के लिये 'जन गण मन'को राष्ट्रगान के रूपसे प्रस्थापित किया था। 'आझाद हिंद कैबिनेट'के प्रधान आनंद मोहन सहाय ने 'जन गन मन'का पहलीबार हीन्दी रूपातंरण करवाया था जो 'हिन्दी कौमी तराना'के रूप से जाना जाता है। यह बात कि नोंध 'द नेशन' अखबार के मार्च-१०,१९४९ के अंक में ली गई थी। 

बंधुवर श्री उर्वीश कोठारी(महेमदावाद-गुजरात)ने 'आझाद हिन्द फौज' के 'रानी लक्ष्मीबाई' रेजिमेन्टके लेफ्टेनन्ट कर्नल श्री. लक्ष्मी सहगलसे सुना हुआ वह गीत भी यहां प्रस्तुत कर रहा हुं। 'हीन्दी कौमी तराना' आज लगभग भुला दिया गया है।


ये सभी इन्फर्मेशन गुजराती मेगॅजीन 'सफारी' के अंक-१२७ एवं १२८में दिया गया था। 'सफारी'को धन्यवाद एवं आभार...


ये भी नोट करें-
'जन गण मन' हमारा राष्ट्रगान(National Anthem)है।
'वंदे मातरम्' हमारा राष्ट्रीय गीत(National Song)है।
'सारे जहांसे अच्छा' भारतीय फौज का कूचगीत या फौजीगीत(Martial Song)है।


जय हिन्द।


जन गण मन- भारतीय राष्ट्रगान(पूर्ण)

॥१॥
जन-गण-मन- अधिनायक जय हे
भारत-भाग्य-विधाता,
पंजाब-सिन्धु-गुजरात-मराठा-
द्राविधू-उत्कल-बङ्ग
विन्ध्य-हिमाचल-यमुना-गङ्ग
उच्छल-जलधि-तरङ्ग
तव शुभ नामे जागे,
तव शुभ आशीष मांगे,
गाहे तव जय-गाथा
जन-गण-मन-मङ्गलदायक जय हे
भारत-भाग्य-विधाता।
जय हे, जय हे, जय हे,
जय जय जय जय हे॥

॥२॥
अहरह तव आह्वान प्रचारित, 
शुनि तव उदार वाणी-
हिन्दु-बौद्ध-शिख-जैन-पारसिक-
मुसलमान-खृष्टानि।
पूरब-पश्चिम आसे
तव सिंहासनपाशे
प्रेमहार, हय गाथा,
जन-गण-ऐक्य-विधायक जय हे
भारत-भाग्य-विधाता।
जय हे, जय हे, जय हे,
जय जय जय जय हे॥

॥३॥
पतन-अभ्युदय-वन्धुर-पन्था,
युगयुग धावित यात्री,
हे चिर-सारथि, तव रथ-चक्रे
मुखरित पथ दिन-रात्रि
दारुण विप्लव-माझे
तव शंखध्वनि बाजे,
सङ्कट-दुःख-श्राता,
जन-गण-पथ-परिचायक जय है,
भारत-भाग्य-विधाता।
जय हे, जय हे, जय हे,
जय जय जय जय हे॥


॥४॥
घोर-तिमिर-घन-निविड़-निशीथ
पीड़ीत मूर्छित-देशे
जाग़्रत दिल तव अविचल मङ्गल
नत-नयने अनिमेष
दुःस्वप्ने आतङ्के
रक्षा करिजे अङ्के
स्नेहमयी तुमि माता,
जन-गण-दुःखत्रायक जय हे
भारत-भाग्य-विधाता।
जय हे, जय हे, जय हे,
जय जय जय जय हे॥

॥५॥
रात्रि प्रभातिल उदिल रविच्छवि
पूरब-उदय-गिरि-भाले,
साहे विहङ्गम, पूण्य समीरण
नव-जीवन-रस ढाले,
तव करुणारुण-रागे
निद्रित भारत जागे
तव चरण नत माथा,
जय जय जय हे, जय राजेश्वर,
भारत-भाग्य-विधाता।
जय हे, जय हे, जय हे,
जय जय जय जय हे॥

हीन्दी कौमी तराना

शुभ सुख चैनकी बरखा, भारत भाग है जागा,
पंजाब, सिंध, गुजरात, मराठा, द्राविड, उत्कल, बंग,
चंचल सागर, विंध्य, हिमाळा, नीला जमुना, गंगा,
तेरे नीत गुण गायें,
तुजसे जीवन पाये,
सब तन पाये आशा,
सूरज बनकर जग पर चमके भारत नाम सुभागा,
जय हो, जय हो, जय हो...जय जय जय जय हो,
भारत नाम सुभागा॥

सबके दिलमें प्रीत बसाये तेरी मीठी बानी,
हर सुबेके रहनेवाले, हर मझहबके प्रानी,
सब भेद और फर्क मिटाके,
सब गोदमें तेरी आ के,
गूंथे प्रेमकी माळा,
सूरज बनकर जग पर चमके भारत नाम सुभागा,
जय हो, जय हो, जय हो...जय जय जय जय हो,
भारत नाम सुभागा॥

सुबह सवेरे पंखपंखेरु तेरे ही गुण गायें,
रसभरी भरपूर हवायें, जीवनमें सत् लायें,
सब मिलकर हिंद पुकारे,
जय आझाद हिंद के नारे,
प्यारा देश हमारा
सूरज बनकर जग पर चमके भारत नाम सुभागा,
जय हो, जय हो, जय हो...जय जय जय जय हो,
भारत नाम सुभागा॥